Każde zwierzę ma prawo oczekiwać od ludzi należnego zrozumienia, zgodnego z normami obyczajowymi traktowania, a nawet szacunku.1 W mediach często słyszy się jednak o przypadkach znęcania się nad zwierzętami.2 Przepisy ustawy o ochronie zwierząt przewidują prawną odpowiedzialność sprawców tego typu czynów.
W tym wpisie poznasz prawne przykłady znęcania się nad zwierzętami. Opisane zostaną również konsekwencje prawne, które mogą spotkać sprawcę znęcania. Dowiesz się także, czy istnieje możliwość odebrania krzywdzonego zwierzęcia właścicielowi lub opiekunowi.
Znęcanie się nad zwierzętami – przykłady
Ustawa o ochronie zwierząt wskazuje przykładowe zachowania, które mogą być uznane za znęcanie się nad zwierzętami. Znęcaniem się jest przede wszystkim zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień. Ustawa wskazuje, że może to być w szczególności:
- umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, niestanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub procedury, w tym znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie, a także wszelkie zabiegi mające na celu zmianę wyglądu zwierzęcia i wykonywane w celu innym niż ratowanie jego zdrowia lub życia, a w szczególności przycinanie psom uszu i ogonów,
- znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie,
- używanie do pracy albo w celach sportowych lub rozrywkowych zwierząt chorych, a także zbyt młodych lub starych,
- zmuszanie zwierząt do czynności, których wykonywanie może spowodować ból,
- bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu,
- przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w oczywisty sposób nieodpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg,
- zmuszanie zwierząt pociągowych i jucznych do zbyt szybkiego biegu,
- transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i przewożonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres,
- używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć,
- dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnień,
- dokonywanie zabiegów i operacji na zwierzętach niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec,
- złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt,
- utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania,
- porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje,
- stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli,
- organizowanie walk zwierząt,
- obcowanie płciowe ze zwierzęciem (zoofilia),
- wystawianie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu,
- transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie w celu sprzedaży bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie,
- utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku.
Odpowiedzialność karna za znęcanie się nad zwierzętami
Znęcanie się nad zwierzętami jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca znęcania działa ze szczególnym okrucieństwem, zagrożenie karą pozbawienia wolności jest wyższe i wynosi od 3 miesięcy do lat 5.
Niezależnie od wymierzenia kary, sąd dysponuje szerokim wachlarzem dodatkowych środków, które mogą zostać nałożone na sprawcę przestępstwa znęcania.
Przepadek zwierzęcia
W pierwszej kolejności, w razie skazania za przestępstwo znęcania nad zwierzętami, sąd orzeka przepadek zwierzęcia. Aby orzec przepadek, sprawca musi być właścicielem tego zwierzęcia.
O fakcie uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie przepadku zwierzęcia, sąd zawiadamia organizację społeczną, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Organizacja ta, po otrzymaniu zawiadomienia, powiadamia niezwłocznie powiatowego lekarza weterynarii o wejściu w posiadanie zwierzęcia. Następnie lekarz ten niezwłocznie przeprowadza badanie zwierzęcia.
W dalszej kolejności zwierzę jest nieodpłatnie przekazywane:
- schronisku dla zwierząt, jeżeli jest do zwierzę domowe,
- gospodarstwu rolnemu wskazanemu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), jeżeli jest to zwierzę gospodarskie,
- ogrodowi zoologicznemu lub schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę laboratoryjne lub zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych lub utrzymywane w ogrodach zoologicznych.
Do przekazania zwierzęcia konieczna jest zgoda podmiotu, któremu zwierzę ma być przekazane.
Należy zaznaczyć, że każdorazowo koszty wykonania orzeczenia o przepadku zwierzęcia ponosi skazany.
Zakaz posiadania zwierząt
Ponadto sąd może (lecz nie musi) orzec tytułem środka karnego zakaz posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku skazania za znęcanie ze szczególnym okrucieństwem. Wówczas sąd musi orzec zakaz posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii zwierząt. Co istotne, możliwość orzeczenia zakazu posiadania zwierząt istnieje również w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego wobec sprawcy. Wówczas zakaz orzekany jest na okres do 2 lat.
Orzeczenie zakazu posiadania zwierząt powoduje konieczność przekazania przez sprawcę zwierząt w posiadanie innej osobie lub instytucji. Sąd wyznacza sprawcy odpowiedni termin na przekazanie zwierząt i poinformowanie sądu o fakcie ich przekazania. Bezskuteczny upływ wyznaczonego terminu i posiadanie zwierzęcia wbrew zakazu powoduje, że sąd wydaje postanowienie o czasowym odebraniu skazanemu tego zwierzęcia.
Należy zaznaczyć, że niestosowanie się przez skazanego do orzeczonego zakazu może być źródłem dalszej reakcji karnej. Zachowanie takie stanowi bowiem przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Zakaz wykonywania działalności związanej ze zwierzętami
Jeżeli do znęcania się nad zwierzętami doszło w związku z określonym zawodem lub działalnością związanymi z wykorzystywaniem zwierząt, istnieje możliwość orzeczenia dodatkowego środka. Sąd może zatem orzec tytułem środka karnego zakaz:
- wykonywania wszelkich lub określonych zawodów,
- prowadzenia wszelkiej lub określonej działalności,
- wykonywania wszelkich lub określonych czynności wymagających zezwolenia,
które są związane z wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie.
W przypadku znęcania ze szczególnym okrucieństwem, istnieje obowiązek nałożenia przez sąd takiego zakazu wobec sprawcy.
Przytoczone zakazy orzeka się w latach, od roku do lat 15.
Nawiązka
W razie skazania za przestępstwo znęcania się na zwierzętami, sąd nakłada na sprawcę obowiązek zapłaty nawiązki w wysokości od 1.000 złotych do 100.000 złotych na wskazany cel związany z ochroną zwierząt.
Czasowe odebranie zwierzęcia
Znęcanie się nad zwierzęciem może powodować czasowe jego odebranie właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia. Decyzja podejmowana jest z urzędu po uzyskaniu informacji od Policji, straży gminnej, lekarza weterynarii lub upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.
Co istotne, istnieje możliwość natychmiastowego odebrania zwierzęcia. Może to mieć miejsce w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu. Wówczas policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, odbiera mu zwierzę. Jednocześnie zawiadamia się o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Następnie podejmowana jest decyzja w przedmiocie odebrania zwierzęcia.
Znęcanie się nad zwierzętami – adwokat Trójmiasto
Kancelaria adwokacka świadczy kompleksową pomoc w zakresie prawa karnego, w tym również w zakresie przestępstw znęcania się nad zwierzętami. Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawach karnych? Z Kancelarią możesz skontaktować się telefonicznie (+48 516 969 888), za pośrednictwem maila (adwokat@jakubnowosielski.pl) lub dostępnego na stronie formularza kontaktowego (Kontakt). Uzyskaj profesjonalną pomoc prawną!
Kancelaria działa w szczególności w obszarze następujących miast: Gdynia, Gdańsk, Sopot, Wejherowo, Rumia, Reda, Pruszcz Gdański. Jesteś spoza Trójmiasta? Nie stanowi to przeszkody – współpracę możemy nawiązać również online.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 29 sierpnia 2018 roku, sygn. akt IV SA/Po 332/18, LEX nr 2547468 ↩︎
- 1. Sprawa radnej i wycieńczonego kucyka. 2. Wójt gminy Wierzbinek oskarżony o znęcanie nad zwierzętami. 3. Proces byłego senatora oskarżonego o przestępstwo z ustawy o ochronie zwierząt. ↩︎
