Urlop na żądanie
Urlop na żądanie jest rozwiązaniem znanym w polskim prawie pracy od wielu lat. Uprawnienie te, gwarantowane przez Kodeks pracy, daje pracownikom możliwość skorzystania z dni wolnych w trybie nagłym i bez konieczności wcześniejszego ich planowania. Urlopu takiego, z uwagi na jego incydentalność, nie uwzględnia się w planie urlopów.
Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Art. 1672 Kodeksu pracy
Przywołany przepis wydaje się prosty i przejrzysty. Praktyka pokazuje jednak, że sprawia on dużo wątpliwości interpretacyjnych. Czy pracodawca zawsze musi udzielić takiego urlopu? Kiedy pracownik powinien najpóźniej zgłosić żądanie skorzystania z urlopu? Poznaj prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy związane z urlopem na żądanie.
Ile przysługuje urlopu na żądanie?
Pracownikowi przysługuje nie więcej niż 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym. Należy pamiętać, że dni te są częścią przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że jeżeli pracownikowi przysługuje 26 dni urlopu rocznie, 4 z tych dni może wykorzystać jako urlop na żądanie.
Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika w taki sposób nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni. Liczba tych dni jest niezależna od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy. Jeżeli zatem urlop ten został wykorzystany w danym roku kalendarzowym u jednego pracodawcy, to nie będzie możliwość jego ponownego wykorzystania u innego pracodawcy.
Kiedy najpóźniej należy zgłosić chęć wzięcia urlopu na żądanie?
Pracownik powinien zgłosić żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Nie oznacza to jednak, że może to zrobić w dowolnym momencie dnia pracy. Przyjmuje się, że pracownik powinien zgłosić takie żądanie do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu prac.
Regulamin pracy może jednak przewidywać inny (późniejszy) termin, w którym należy poinformować o żądaniu urlopu. Termin ten nie może być dla pracownika mniej korzystny niż wynika to z art. 1672 Kodeksu pracy. Regulamin pracy nie powinien zatem przewidywać, że wniosek o udzielenie urlopu na żądanie powinien być zgłoszony z jednodniowym lub większym wyprzedzeniem.
Czy pracownik może rozpocząć urlop na żądanie bez udzielenia go przez pracodawcę?
Początkowo przepis dotyczący urlopu na żądanie sprawiał wątpliwości interpretacyjne w zakresie tego, czy pracownik może rozpocząć urlop na żądanie bez udzielenia go przez pracodawcę. Orzeczenia sądów nie były w tym zakresie jednomyślne. Obecnie jednak przeważająca większość orzeczeń wskazuje, że pracownik nie może rozpocząć urlopu na żądanie bez udzielenia go przez pracodawcę. Rozpoczęcie urlopu na żądanie przed udzieleniem go przez pracodawcę może być zaś uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.
Pracownik nie może […] rozpocząć urlopu „na żądanie”, dopóki pracodawca nie wyrazi na to zgody, czyli nie udzieli mu takiego urlopu. Wyraźne sprecyzowanie takich reguł korzystania z urlopu „na żądanie” uprawnia do stwierdzenia, iż mogą zdarzyć się sytuacje, w których pracodawca może odmówić uwzględnienia żądania pracownika, bowiem wymóg ustawowy udzielenia urlopu przez pracodawcę byłby zbędny, gdyby czynność pracodawcy w każdym przypadku miała sprowadzać się wyłącznie do akceptacji wniosku pracownika.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2008 roku, sygn. II PK 26/08, LEX nr 558190
Czy pracodawca może się nie zgodzić na urlop na żądanie?
Przepis dotyczący urlopu na żądanie wskazuje, że pracodawca obowiązany jest udzielić takiego urlopu. Obowiązek ten nie ma jednak charakteru bezwzględnego.
Wniosek urlopowy pracownika jest brany przez pracodawcę pod uwagę, ale nie jest dla niego wiążący. Pracodawca powinien go uwzględnić, jeżeli zwolnienie urlopowe we wnioskowanym czasie nie koliduje z koniecznością zapewnienia normalnego toku pracy. Jeżeli jednak w danym momencie istnieją szczególne potrzeby pracodawcy skutkujące koniecznością obecności pracownika w zakładzie, pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie.
Adwokat w sprawach pracowniczych
Kancelaria świadczy pomoc w zakresie prawa pracy zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawach pracowniczych? Z doświadczonym prawnikiem możesz skontaktować się telefonicznie, za pośrednictwem maila lub dostępnego na stronie formularza kontaktowego.
Kancelaria działa w szczególności w obszarze następujących miast: Gdynia, Gdańsk, Sopot, Wejherowo, Rumia, Reda, Pruszcz Gdański. Jesteś spoza Trójmiasta? Nie stanowi to przeszkody – współpracę możemy nawiązać również online.
Stan prawny aktualny na dzień: 4 października 2024 roku
